Budama Teknikleri

Budamanın Önemi

Budama, zeytin yetiştiriciliğinde en önemli kültürel işlemlerden biridir. Doğru yapılan budama, ağacın şeklini kontrol eder, verimi artırır, meyve kalitesini iyileştirir ve ağacın sağlığını korur. Ayrıca hasat işlemlerini kolaylaştırır ve hastalık riskini azaltır.

Budama Hedefleri

Ağacın istenen şekle kavuşmasını sağlamak
Güneş ışığının ve havanın ağacın iç kısımlarına ulaşmasını sağlamak
Verimi artırmak ve meyve kalitesini iyileştirmek
Hasat işlemlerini kolaylaştırmak
Hastalık ve zararlılara karşı direnci artırmak
Ağacın yaşlanmasını yavaşlatmak

Budama Zamanlaması

Budama genellikle kış sonu ve ilkbahar başında yapılır. Bu dönem, ağacın dinlenme evresinde olduğu ve aktif büyüme başlamadan önceki süredir.

Optimal Budama Dönemi

Ege Bölgesi'nde budama işlemi genellikle Ocak ayı sonundan Mart ayı başına kadar yapılır. Bu dönemde don riski düşüktür ve ağaçlar henüz aktif büyümeye başlamamıştır. Budama sonrası ağacın yaraları kapatma ve yeni sürgünler oluşturma zamanı olur.

Kaçınılması Gereken Dönemler

Çiçeklenme döneminde budama yapılmamalıdır çünkü bu verimi düşürür. Ayrıca şiddetli soğuk dönemlerde yapılan budama, ağacın soğuğa karşı direncini azaltabilir. Hasat sonrası da budama yapılabilir ancak bu dönem genellikle tercih edilmez.

Şekil Verme Budaması

Genç ağaçlarda yapılan bu budama, ağacın gelecekteki şeklini belirler. Genellikle vazo şekli tercih edilir çünkü bu şekil güneş ışığının ve havanın iç kısımlara ulaşmasını kolaylaştırır. İlk 3-5 yıl boyunca düzenli şekil verme budaması yapılır.

Ürün Budaması

Verim çağındaki ağaçlarda yapılan bu budama, verimi artırmayı ve meyve kalitesini korumayı hedefler. Kuru, hastalıklı ve birbiriyle çakışan dallar çıkarılır. Ayrıca ağacın iç kısmına ışık girmesi için bazı dallar seyreltilir.

Gençleştirme Budaması

Yaşlanmış ve verimi düşmüş ağaçlarda uygulanır. Eski ve verimsiz dallar çıkarılarak yeni sürgünlerin gelişmesi teşvik edilir. Bu budama dikkatli yapılmalıdır çünkü ağacı şoka sokabilir.

Budama Kuralları

Kesim Tekniği

Dallar, tomurcuk veya yan dalın hemen üzerinden kesilmelidir. Kesim yüzeyi düzgün olmalı ve yara yüzeyi mümkün olduğunca küçük tutulmalıdır. İnce dallar için budama makası, kalın dallar için testere kullanılır.

Yara Bakımı

Kalın dalların kesildiği yerlerde yara yüzeyi, özel yara macunu veya uygun bir boya ile kapatılabilir. Bu, hastalık girişini önler ve yaranın daha hızlı kapanmasını sağlar.

Çıkarılması Gerekenler

Kuru ve ölü dallar
Hastalıklı ve zararlı etkilenmiş dallar
Birbiriyle çakışan ve iç içe geçen dallar
Ağacın içine doğru büyüyen dallar
Dikine büyüyen obur dallar
Çok zayıf ve verimsiz dallar

Özel Durumlar

Don Zararı Sonrası Budama

Don zararı görüldüğünde, hemen budama yapılmamalıdır. Önce zararın boyutu değerlendirilmeli ve bahar gelişimi izlenmelidir. Don zararlı dokular bahar sonunda net olarak görülecektir. Sadece kesin olarak öldüğü belirlenen kısımlar budanmalıdır.